در حالی گمرک ایران با انتشار آماری خبر از کسری ۱۷ میلیارد دلاری تراز تجاری کشور می‌دهد که این گزارش حاوی نکات قابل تامل دیگری نیز است
به گزارش روابط عمومی انجمن نوردکاران فولادی ایران؛ طبق گزارش گمرک ایران؛ کسری تجاری ایران به ۱۷میلیارد دلار رسیده این رقم بالاترین کسری تجارت خارجی کشور است. صادرات غیر نفتی در سال۱۴۰۲ با کاهش نزدیک به ۹درصد نسبت به سال۱۴۰۱ به ۴۹میلیارد و ۳۳۰میلیون دلار رسید و ارزش واردات با افزایش نزدیک به ۸۰درصد نسبت به سال۱۴۰۱ رقم ۶۶میلیارد و ۲۸۰میلیون دلار را ثبت کرد.
تراز تجاری کشور در سال ۱۴۰۲ با احتساب صادرات نفت، برق، خدمات فنی و مهندسی و تجارت چمدانی شاهد مازاد تجاری بیش از ۲۰میلیارد دلار بوده .
طبق این گزارش؛ تجارت خارجی کشور (مجموع واردات و صادرات) در سال۱۴۰۲ با ۲.۶درصد افزایش به رقم ۱۵۳میلیارد و ۱۷۰میلیون دلار رسید. از این میزان تجارت خارجی، ۸۶میلیارد و ۸۹۰میلیون دلار به صادرات با احتساب نفت، برق، خدمات فنی‌مهندسی و تجارت چمدانی و۶۶ میلیارد و ۲۸۰میلیون دلار به واردات اختصاص داشت.
صادرات غیرنفتی در ۱۴۰۲
در سال ۱۴۰۲ میزان صادرات بدون احتساب نفت، برق، خدمات فنی‌مهندسی و تجارت چمدانی، ۱۳۶میلیون و ۴۰۹هزار‌تن کالا به ارزش ۴۹میلیارد و ۳۳۰میلیون دلار بوده که به لحاظ ارزش ۸.۸۷درصد کاهش و از حیث وزن ۸۲.۹درصد افزایش داشته‌است. در ۱۲ماهه سال۱۴۰۲ بدون احتساب صادرات نفت‌خام، خدمات فنی‌مهندسی و برق حدود ۱۶.۸۷میلیارد دلار کسری تجارت خارجی و با احتساب صادرات نفت‌خام، خدمات فنی‌مهندسی و برق شاهد ۲۰.۶میلیارد دلار مازاد تجارت خارجی روبه‌رو بودیم.
در بین ۱۰ قلم عمده کالای صادراتی بیشترین رشد به لحاظ ارزش به گازهای نفتی و هیدروکربن‌‌‌‌‌‌های گازی شکل مایع‌شده با ۶۲.۶۸درصد، سنگ‌آهن با ۶۲.۴۶درصد و قیر نفت با ۲۱.۸۴درصد اختصاص یافت.
طبق گزارش گمرک ایران؛ بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی ایران در سال۱۴۰۲ ، چین با ۱۳میلیارد و ۹۱۵میلیون دلار، عراق با ۹میلیارد و ۲۱۵میلیون دلار، امارات‌متحده‌عربی با ۶میلیارد و ۶۱۱میلیون دلار، ترکیه با ۴میلیارد و ۱۶۰میلیون دلار و هند با ۲میلیون دلار و ۱۷۳میلیون دلار ۵ کشور اول مقصد کالای صادراتی ایران بودند که در مجموع ۵۳.۷۴درصد از وزن و ۷۳.۱۳درصد از کل ارزش صادرات کشور را به خود اختصاص دادند. متوسط ارزش گمرکی هر‌تن کالای صادراتی با ۱۷درصد کاهش به ۳۶۲ دلار رسیده‌است.
واردات در ۱۴۰۲
در این مدت ۳۹میلیون‌تن کالا به ارزش ۶۶میلیارد و ۲۸۰میلیون دلار وارد کشور شده‌است که به لحاظ وزن ۴.۳۹درصد و از حیث ارزش ۹/۷۷درصد افزایش را نشان می‌دهد.در این مدت ۳میلیارد و ۷۸۳میلیون دلار ذرت دامی، ۲میلیارد و ۹۰۶میلیون دلار گوشی تلفن‌همراه و یک‌میلیارد و ۹۳۶میلیون دلار شمش طلا وارد کشور شده‌است.
بیشترین افزایش و کاهش به لحاظ ارزش در بین اقلام عمده کالای وارداتی در سال۱۴۰۲ افزود: واردات شمش طلا، تراکتور و قطعات منفصله جهت تولید خودروی‌سواری از بیشترین افزایش به لحاظ ارزش و گندم، برنج و دانه سویا از بیشترین کاهش در ارزش در بین اقلام عمده وارداتی در این مدت بوده اند.
امارات‌متحده‌عربی با ۲۰میلیارد و ۷۸۲میلیون دلار، چین با ۱۸میلیارد و ۵۴۵میلیون دلار، ترکیه با ۷میلیارد و ۵۴۱میلیون دلار، آلمان با ۲میلیارد و ۱۵۵میلیون دلار و هند با یک‌میلیارد و ۹۱۷میلیون دلار ۵ کشور عمده طرف معامله واردات در سال۱۴۰۲ بوده‌اند. در سال۱۴۰۲ حدود ۶۵درصد از وزن و ۷۶درصد از ارزش کل واردات کشور از ۵ کشور فوق‌الذکر انجام گرفت. متوسط ارزش گمرکی هر‌تن کالای وارداتی با ۵.۱۶ درصد افزایش به رقم ۱۶۹۷ دلار رسید.
سه نکته مغفول مانده در گزارش تراز تجاری ایران
با توجه به گزارش گمرک ایران؛ متاسفانه این واقعیت تلخ به اثبات می‌رسد که خام فروشی در سال ۱۴۰۲ بیشتر از سال ۱۴۰۱ صورت گرفته است چرا که صادرات غیرنفتی در سال ۱۴۰۲ از حیث ارزش معادل ۸۷/۸ درصد کاهش داشته و از حیث وزنی ۹/۸۲ درصد افزایش یافته است.
به عبارتی متوسط قیمت صادراتی صادراتی کالاهای غیر نفتی نسبت به ۱۴۰۱ بیش از ۹۰ درصد کاهش داشته است. و این بیان کننده افزایش خام فروشی می باشد که این در آمار صادرات مواد خام در زنجیره فولاد نیز قابل مشاهده می باشد و متاسفانه با کاهش عوارض بر صادرات مواد خام در اواخر سال گذشته ، شاهد افزایش خام فروشی در سال جاری خواهیم بود.
نکته دومی که باید به آن پرداخت این است که متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی با ۱۷ درصد کاهش به ۳۶۲ دلار رسیده در صورتی که در همین مدت متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی با ۱۶/۵ درصد افزایش به رقم ۱۶۹۷ دلار بالغ گریده است. صادرات با متوسط قیمت هر تن ۳۶۲ دلار و واردات با متوسط قیمت هر تن ۱۶۹۷ دلار .
و در پایان؛ این که در تراز تجاری گزارش شده گمرک ایران؛ جای مقدار قاچاق کالا به کشور خالی است.